De Wilhelminasluis (1903) in de binnenstad van Zaandam wordt samen met de naastgelegen Beatrixbrug en Wilhelminabrug vernieuwd. De huidige Wilhelminasluis is verouderd qua afmetingen en in een slechte bouwkundige- en technische staat. De provincie Noord-Holland vervangt de komsluis door een nieuwe moderne schutsluis voor beroeps- en recreatievaart. De huidige sluis heeft een maximale doorvaartbreedte van 12 meter en een lengte van 120 meter. Voor de binnenvaartschepen van de toekomst is dit niet voldoende. Daarnaast moet de sluis dieper worden, zodat ook zwaarder beladen schepen kunnen passeren. De provincie voert de regie over het project. Aannemer Heijmans is verantwoordelijk voor het ontwerpen en realiseren van het project.

In april 2014 is gestart met de uitvoeringswerkzaamheden. Oorspronkelijk had de sluis in mei 2015 gereed moeten zijn. De vertraging wordt onder meer veroorzaakt doordat het ontwerp van de sluiskolk opnieuw moet worden gemaakt. De nieuwe planning is afhankelijk van het definitieve ontwerp en is nog niet beschikbaar.

Het vernieuwen van de Wilhelminasluis is onderdeel van het programma Vaart in de Zaan! De Zaan is een belangrijke route voor de beroepsvaart tussen het Noordzeekanaal, de Zaanstreek en de Kop van Noord-Holland. Om de bevaarbaarheid van de Zaan te verbeteren voor de grotere binnenvaartschepen en de groei in transport zo goed mogelijk te faciliteren, is het programma Vaart in de Zaan opgestart. Een groot aantal maatregelen is al uitgevoerd. Zo zijn de Bernhardbrug en de Julianabrug vervangen, is de Zaan al een keer uitgebaggerd, zijn de bedieningstijden van bruggen verruimd en is een systeem van centrale afstandsbediening geïnstalleerd. Op dit moment wordt naast het vernieuwen van de Wilhelminasluis en de naastgelegen Beatrixbrug en Wilhelminabrug gewerkt aan het vernieuwen van de Zaanbrug.

Kijk voor meer informatie op de projectpagina van de Provincie Noord Holland.

Dit karakteristieke deel van de Zaanstreek recht tegenover de Zaanse Schans, tussen de Lagedijk en de Domineestuin, biedt bij uitstek kansen voor het verleiden van toeristische bezoekers hier langer te verblijven. Er is al een voetveer tussen Lagedijk en de Zaanse Schans, waardoor er een aantrekkelijke wandeling ontstaat.

Voor het gebied rond de monumentale kerk aan de Lagedijk in Zaandijk bestonden al langer grootse plannen. Dankzij een subsidie van de provincie Noord-Holland van € 949.881,- is de herbestemming nu goed op stoom en kon de cultuurhistorisch beeldbepalende Zaandijkerkerk gered worden. In de kerk wordt sociale woningbouw gerealiseerd (11 woningen). Op de locatie van de nabijgelegen voormalige bloedbank komen woningen voor de vrije sector. Op de plaats van de oude bedrijfspanden van Pielkenrood is een bierbrouwerij en proeflokaal voor bezoekers geopend. Daarnaast komen enkele vrijesectorwoningen. De plannen zijn het initiatief van drie ontwikkelaars – Stadsherstel nv, Lacandon bv en Hooyschuur Architecten – die het gebied hebben omarmd. De gemeente Zaanstad is betrokken doordat zij de kwaliteit van de openbare ruimte gaat verbeteren zodat het een aangename verblijfsplaats wordt. Eerder stelde de gemeente Zaanstad al € 62.000,- beschikbaar voor de restauratie van het casco van de Zaandijkerkerk zelf.

Kijk voor meer informatie op www.brouwerijhoop.nl of de facebookpagina van het Zaandijkerkerkgebied

Kan Palen werd opgericht in 1860 als handel in rondhout. Het bedrijf aan de Oostzijde in Zaandam maakte heipalen en hout voor de mijnen. Er ontstond een typisch Zaans florerend houtbedrijf, maar het terrein bleek halverwege de jaren ’80 sterk vervuild en ligt al jaren braak. Maar nu kan de locatie een positieve ontwikkeling gaan doormaken. De huidige eigenaar van het terrein heeft de intentie om de herontwikkeling van het gebied met kracht ter hand te nemen.

De eigenaar heeft de ambitie om op het terrein van 1,2 hectare meer dan honderd woningen te bouwen, op een wijze die een positief effect heeft op de leefbaarheid van de naburige Hofwijk (Kogerveld-Zuid). Bovendien is de eigenaar gestart met het vinden van investeerders en/of beleggers die risicodragend willen participeren in de exploitatie van de herontwikkeling.

Het plan gaat uit van vier woongebouwen, met daaronder gebouwde parkeervoorzieningen. Aan de Zaan komt daarnaast nog een los staand woonhuis (om het typisch Zaanse beeld van woningen naast monumentale bedrijfsgebouwen compleet te maken). Het gehele plan biedt plaats aan 120 tot 160 woningen. Daarbij wordt in de eerste plaats gemikt op de bouw van woningen voor starters en lagere inkomens, met daarnaast enkele tientallen woningen voor midden- en hogere inkomens. Tussen de woongebouwen en de naburige portiekflats komt een groenstrook (zo nodig verhoogd ten opzichte van de omgeving, door een nieuwe toplaag aan te brengen op de verontreinigde grond), die openbaar toegankelijk is. Voor de bewoners van de naastgelegen flatgebouwen (Hofwijk) betekent dit concreet dat zij als de herontwikkeling is uitgevoerd eindelijk af zijn van een verpauperd én onveilig industrieterrein achter hun woning. Daarvoor in de plaats krijgen ze een speel- en groenvoorziening in de directe nabijheid, een parkje waar zij zelf ook gebruik van kunnen maken.

Kan Palen is een goed voorbeeld van de mogelijkheden en de problemen die woningbouw op binnenstedelijke locaties in de Zaanstreek met zich meebrengt. Aan de ene kant gaat het steeds om karakteristieke locaties, die interessante nieuwe woonmilieus kunnen opleveren. Het vullen van lege plekken kan daarbij ook het omliggende gebied aantrekkelijker en meer leefbaar maken. Aan de andere kant hebben deze locaties een lange geschiedenis, zijn ze op allerlei wijzen gebruikt, en moeten ze bijna altijd eerst worden gesaneerd voordat ze een nieuwe functie kunnen krijgen.

De verontreiniging van het terrein van Kan Palen wordt sinds begin jaren ’90 beheerst. Verontreinigd grondwater wordt opgepompt en gereinigd. Het doel van deze maatregelen is vooral om verdere verspreiding van verontreinigd grondwater te voorkomen, de verontreiniging zelf wordt op deze wijze niet verwijderd. Voor het ontwikkelen van het terrein wordt op dit moment onderzocht of structurele sanering financieel haalbaar is.

Het terrein van Brokking, de voormalige veevoederfabriek aan de Noorddijk in Wormerveer, op een bijzondere plek aan de Zaan, staat sinds de eeuwwisseling leeg. De ontwikkelingsvisie voor de Noordzaan inspireerde de eigenaar van het complex om de ontwikkelingsmogelijkheden te verkennen voor de fabriek. In de ontwikkelingsvisie is het uitgangspunt voor Brokking: transformatie naar een gebied met een onderscheidende mix van wonen, werken en recreëren. Brokking wordt daarin gezien als de aanjager voor de herontwikkeling van de Noordzaan, het Zaanoevergebied van Wormerveer tot en met de Karnemelkse polder.

De eigenaar heeft Van Wijnen Projectontwikkeling ingeschakeld voor een haalbaarheidsstudie. Het ontwerp wat gemaakt is, voegt ca 145 hoogwaardige woningen toe. Een deel van de fabriek blijft behouden, in De Pijl worden ongeveer 100 appartementen gerealiseerd. Het deel van de fabriek dat in slechte staat verkeert wordt ontmanteld, en op dat terrein wordt een groene buurt met veel water gecreëerd, de Tuin. Hierin worden 42 laagbouwwoningen gebouwd voor een hoger segment. In het plan wordt er van uitgegaan dat alle woningen worden voorzien van typisch Zaanse elementen. Er zal voor de uitwerking naar een definitief ontwerp eerst studie volgen naar de Zaanse houtbouw zoals die recent bij nieuwbouw op andere plaatsen in Zaanstad is toegepast.

Om het plan te kunnen realiseren is het noodzakelijk om de ontsluiting van het terrein te verbeteren. Op dit moment wordt de verbreding van de Noorddijk onderzocht.

HEMbrug is een unieke locatie van 42,5 hectare gelegen in Zaandam en de Zaan. Het ligt op de zuidelijkste punt van Zaanstad aan de monding van de Zaan, aan het Noordzeekanaal en nabij het stadscentrum. Rond 1895 nam het ministerie van Defensie (toen nog Departement van Oorlog genaamd) deze locatie in gebruik voor de productie van wapens en munitie: De Rijks Artillerie Inrichtingen. Meer dan een eeuw lang is op HEMbrug munitie geproduceerd. Door de jaren heen werden gebouwen gesloopt en toegevoegd. Daardoor zijn er gebouwen in verschillende bouwstijlen op het terrein aanwezig. Toen in 2003 het laatste bedrijf zijn deuren sloot, lag het terrein er jarenlang verloren bij. In 2011 is gestart met het renoveren en verhuurklaar maken van de monumenten. Op dit moment is een deel van de 125 karakteristieke industriële panden al in gebruik genomen door creatieve ondernemers als ontwerper Dirk vander Kooij, fotograaf Levi van Veluw of designwinkel Flinders. Verschillende tv-, theater- en filmproducenten maken gebruik van de karakteristieke sfeer voor hun producties en met de komst van YadaYada heeft HEMbrug ook haar eigen foodmarket gekregen.

De komende jaren ontwikkelt HEMbrug verder. Nog meer monumenten worden opgeknapt en komen op de markt, en de mogelijkheid van wonen aan de noordkant van het terrein wordt onderzocht.

Wilt u meer informatie over het HEMbrug, kijk dan op www.hembrugontwikkelt.nl of www.ophethembrug.nl

Het voormalige Nuon-terrein aan de Westzijde in Zaandam is een locatie met veel potentie, die al geruime tijd wacht op een nieuwe bestemming. In het najaar van 2015 heeft Verwelius Bouwen uit Huizen het terrein gekocht, en dit voorjaar is een veelbelovend plan gemaakt voor ongeveer 120 woningen.

Het Nuonterrein aan de Westzijde ligt aan de Zaan, grenzend aan de Prins Bernhardbrug dichtbij het stadshart. Met een fraai uitzicht over de rivier op de monumentale voormalige gortfabriek van Zwaardemaker (waar sinds 2008 wordt gewoond) en het Zaanse huisje dat de Franse impressionist Monet in de negentiende eeuw schilderde.

Het concept van Verwelius schetst ongeveer 120 woningen in 2 blokken. In gebouw A, het dichtst bij de brug gelegen, zijn 65 appartementen voorzien in diverse grootte en op het dak twee ruim bemeten ‘penthouses’. Het daarnaast gelegen, lagere blok B biedt ruimte aan 16 appartementen en 7 grondge­bonden ‘herenhuizen’. Een mix van woningtypes voor verschillende doelgroepen. In het concept blijft de voormalige directeurswoning behouden. Het plan hanteert de spelregels van het Ruimteplan ZaanIJ, zoals het gebruik van de contrastregel (afwisseling tussen grote en kleine gebouwen) en het weer zichtbaar en toegankelijk maken van de Zaan. Zo wordt op de locatie langs een gedeelte van de oever van de Zaan een openbare route gecreëerd. Tussen de woongebouwen komt een groenstrook, die ook openbaar toegankelijk is. Onder de beide woongebouwen komen parkeergarages met voldoende plaatsen voor de bewoners volgens de gemeentelijke normen. Langs de Westzijde is een beperkt aantal parkeerplaatsen voorzien voor bezoekers.

Op het Nuonterrein was tot 1952 de lokale gasfabriek gevestigd. De daardoor veroor­zaakte verontreiniging is begin deze eeuw gesaneerd in opdracht van de Provincie Noord-Holland. Hierdoor zijn op het deel ten zuiden van het gasverdeelstation grondgebonden woningen mogelijk. Het noordelijk deel, tussen het gasverdeelstation en de Prins Bernhardbrug, is gesaneerd tot het toegestane niveau voor bedrijfsfuncties. Op dit deel kunnen alleen appartementen worden gebouwd. Een eerder plan voor dit gebied is in 2008, met de economische crisis, gesneuveld.